Muzeum PRL-u w Bielszowicach

przemek

Do Rudy Śląskiej powróci rzeczywistość PRL-u

Tomasz Malkowski
"Gazeta Wyborcza" 20 stycznia 2008

Grupa miłośników chce stworzyć w Rudzie Śląskiej muzeum, gdzie odtworzona będzie zgrzebna rzeczywistość Polski Ludowej. Mieszkanie z meblościanką, bar mleczny i gabinet I sekretarza staną w stuletnich budynkach bielszowickiego folwarku

Jeden z najstarszych w regionie folwarków, pamiętający jeszcze schyłek XIX wieku, przetrwał do dziś w Bielszowicach. Zabudowania przez 10 lat stały puste, odkąd zamknięto działający w nich PGR. W tym czasie szabrownicy rozkradli wszystko, w zrujnowanych budynkach ostały się tylko nagie mury.

Cztery lata temu olbrzymie ceglane obory, wozownie i spichlerze trafiły w prywatne ręce. Nowy gospodarz odrestaurował już okazały dom i wozownię, pozostałe budynki zabezpieczono przed zniszczeniem, a cały teren ogrodzono.

- Początkowo nie wiedziałem, co tu powstanie. Słyszałem o muzeum NRD w Zagłębiu Ruhry i pomyślałem: dlaczego nie zrobić czegoś podobnego u nas. Od lat mówi się o powołaniu muzeum komunizmu w różnych miejscach Polski, ale nic z tego nie wychodzi - tłumaczy właściciel folwarku.

W Warszawie od lat powstają kolejne projekty SocLandu. Tam Muzeum Komunizmu ma powstać w podziemiach Pałacu Kultury i Nauki, ale nie ma środków na jego realizację. Natomiast jedyna galeria sztuki socrealistycznej znajduje się w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, cieszy się sporym zainteresowaniem zwiedzających.

- Nie ma nigdzie w Polsce muzeum, które pokazywałoby codzienne życie powojenne. Młodzi ludzie mają nawet problem z rozszyfrowaniem skrótu PRL. Takie miejsce jest potrzebne - mówi Krzysztof Kornacki, dyrektor Muzeum Zamoyskich. Właściciel folwarku nawiązał z nim kontakt i tak powstała inicjatywa utworzenia muzeum PRL-u w dawnym folwarku. Powołano komitet honorowy muzeum, na jego czele stanął poseł Jan Rzymełka, a członkami są m.in.: prezydent Rudy Śląskiej Andrzej Stania, Piotr Greiner, dyrektor Archiwum Państwowego, oraz Andrzej Drogoń, dyrektor katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

W trakcie rejestracji jest fundacja muzeum, która będzie prowadzić tę prywatną placówkę. - Liczymy na ofiarność ludzi, którzy podarują nam większość eksponatów. Szukamy przedmiotów codziennego użytku w dobrym stanie, mebli, a także samochodów czy motorów - mówi gospodarz folwarku.

Rudzkie muzeum będzie pokazywać życie w Polsce pomiędzy 1945 rokiem a przełomowym 1989. W zaadaptowanych budynkach folwarku pojawią się sklep mięsny z gołymi hakami, mieszkanie z meblościanką, gabinet I sekretarza i charakterystyczne dla epoki bary mleczne. - Na stworzenie kolejnej kolekcji sztuki socrealistycznej nie ma już szans. Ten okres w sztuce trwał tylko cztery lata i większość dzieł z tego okresu nie jest już do zdobycia. Ale zwykłe przedmioty mogą być gratką. Byle musztardówka, z której pito kiedyś wódkę, to dziś rarytas kosztujący kilkadziesiąt złotych. Nie mówiąc już o słynnych saturatorach, stały na każdej ulicy, a teraz nie możemy odszukać choćby jednego - mówi Kornacki.

Twórcy muzeum zapewniają, że nie będzie to tylko sentymentalna podróż, oprócz blasków mają być i cienie minionego ustroju. - Nie zabraknie ukazania walki Polaków o wolność i kolejnych znaczących momentów naszej historii, jak Poznania '56, wydarzeń marcowych czy sierpnia 1980 roku. Będzie trochę heroizmu, ale bez martyrologii. W muzeum powinna panować atmosfera zabawy, by przyciągnąć młodzież - dodaje pomysłodawca przedsięwzięcia.

Irena Fugalewicz z Fundacji dla Śląska, która współpracuje przy tworzeniu muzeum PRL-u, uważa, że pomysł gromadzenia rzeczy z tego okresu jest znakomity, bo wiele z nich bezpowrotnie znika. - Sam folwark daje duże możliwości, wystawy nie będą musiały być zamknięte w murach, ale znajdą miejsce także na zewnątrz. Na pewno ważny będzie program takiej placówki, by zachowała równowagę pomiędzy trochę śmieszno-absurdalną stroną PRL-u a jego smutnymi momentami - mówi.

Źródło: Gazeta Wyborcza Katowice

Jarzombek

Cieszy mnie w tym - prócz samego pomysłu z PRLem - to, że właściciel zatroszczył się o zespół zabytkowych zabudowań rolniczych, odremontował je i ma pomysł na ich zagospodarowanie. Mam wrażenie, że nasze rolnicze dzidzictwo, zwłaszcza budynki, jest traktowane najbardziej po macoszemu. Zupełnie zapomina się o tym rolniczym, folwarcznym, chłopo-robotniczym obliczu Okręgu Przemysłowego, zwłaszcza takich zasiedziałych wsi jak Bielszowice, Kochlowice, Stary Chorzów czy Ruda. W ostatnim czasie zniknęło wokół nas mnóstwo stodół, obór, że o chlywikach nie wspomnę. Dobrze, że choć ten bielszowicki folwark się uchował.

Z pozdrowieniami,
MJ

przemek

Rzeczywiście pomysł dość oryginalny i godny wsparcia... Mnie osobiście cieszy, że w ostatnich latach coraz więcej ludzi interesuje się przeszłością, dba o świadomość historyczną i własną tożsamość... Zauważcie, że następuje swoista eksplozja inicjatyw społecznych. To nie państwo czy samorząd dają tutaj kasę Wink

przemek

PRL w pigułce
"Dziennik Zachodni"

15 luty 2008

W Bielszowicach powstaje muzeum PRL-u. Będzie się mieściło w 114-letnim kompleksie obór, spichlerzy i wozowni. Powierzchnia głównego budynku to dwa tysiące metrów kwadratowych: parter, piętro, piwnice. To właśnie w tym obiekcie będzie główna ekspozycja, która w zamyśle jej pomysłodawców rozrośnie się z czasem na inne pomieszczeniach folwarku. Niektóre z historycznych już obiektów usytuowane zostaną na terenie odkrytym.

Ten historyczny obiekt sam w sobie zasługuje na uwagę. A jeśli dodatkowo powstanie w nim muzeum to myślę, że będzie to atrakcyjny punkt na mapie zarówno miasta jak i całego naszego regionu - twierdzi Adam Nowak, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego.

- Pomysł sprawdził się już w innych krajach. Widziałem podobne muzea za granicą, na przykład na Litwie i w Niemczech. Tam jest wielkie zainteresowanie epoką komunizmu - zapewnia poseł Jan Rzymełka, przewodniczący Komitetu Honorowego Muzeum PRL-u. Należą do niego między innymi: Krzysztof Kormacki, dyrektor Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, prezydent miasta Andrzej Stania, Henryka Źabicka, prezes Fundacji dla Śląska, Piotr Greiner, dyrektor Archiwum Państwowego i Jacek Piechota, były minister gospodarki.

Inicjatorzy przedsięwzięcia mają sprecyzowaną wizję przedsięwzięcia. Pierwsza część ekspozycji ma pokazywać życie obywatela Polski Ludowej. Planują odtworzenie niewielkiego mieszkania ówczesnej, przeciętnej rodziny i... gabinetu I sekretarza KC PZPR.

- Będą autentyczne meble z epoki, charakterystyczne przedmioty codziennego użytku. Druga część muzeum obejmie historię przemysłu PRL. Myślimy też o kolekcji motorowerów, motocykli i samochodów z epoki. Chcemy też wystawić ciężarówki czy samoloty - mówi właściciel folwarku, który do czasu otwarcia obiektu pragnie pozostać anonimowy.

- Nie zabraknie też innych akcentów historycznych. Spróbujemy udokumentować walkę Polaków o niepodległość od końca wojny do wyborów w 1989 roku. Przy muzeum działał będzie ośrodek edukacyjny z salami audiowizualnymi i pracownią informatyczną - dodaje.

- Wiedza na temat minionej epoki jest bardzo zróżnicowana, ale każdy w tym muzeum powinien znaleźć coś dla siebie. Albo będzie to bardziej lub mniej sentymentalna podróż w czasie, albo ciekawa i pouczająca, interaktywna lekcja historii - mówi Jan Rzymełka.

Na razie trwa renowacja obiektu. Prowadzona jest pod okiem Henryka Mercika, miejskiego konserwatora zabytków. - Teren jest już uporządkowany, a jeden budynek gotowy prawie w stu procentach. Trwają prace konserwatorskie i zabezpieczające budynków gospodarczych - mówi Henryk Mercik.

Na etapie rejestracji jest fundacja, która będzie prowadzić placówkę. Każdy, kto chciałby wspomóc inicjatywę, proszony jest o kontakt mailowy ((muzeum@muzeumprl.pl)) lub telefoniczny (032 255-10-10).

Liczymy na odzew społeczny przy tworzeniu muzeum. Chodzi nie o pieniądze, lecz przekazanie eksponatów, które mogłyby wzbogacić ekspozycję. Oczywiście nie będzie to zbieranie wszystkiego, co tylko jest zbędne i nikomu niepotrzebne, tylko według przyjętych zasad i koncepcji tworzonych zbiorów - tłumaczy gospodarz folwarku.

Co o tym przedsięwzięciu sądzą mieszkańcy miasta?

- Pewnie, że z dużą chęcią bym odwiedził takie muzeum, bo przecież to były moje czasy. Sukces placówki zależy od tego, jak będzie reklamowana. Ja minioną rzeczywistość znam z autopsji, ale jestem bardzo ciekawy spojrzenia innych na te czasy - mówi 66-letni Józef Czech.

- Uważam, że takie muzeum nie jest niczym odkrywczym i można by było w Bielszowicach otworzyć coś bardziej zachęcającego do odwiedzin. W większych miastach co piąta knajpa jest w stylu komuny - twierdzi 23-letni Tomasz Pluta, 23 lata.

Galeria Socrealizmu

Jedyna w Polsce Galeria Sztuki Socrealizmu powstała 12 lat temu w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce (woj. lubelskie). Wcześniej w muzealnych magazynach składowano socrealistyczne "dzieła" sztuki. Zainteresował się nimi Andrzej Wajda i wykorzystał magazyny w trakcie kręcenia "Człowieka z marmuru". Po sukcesie filmu zbiorami zaczęli interesować się dziennikarze. Narodził się pomysł zorganizowania wystawy czasowej, której nadano tytuł "Oddech Stalina". Ekspozycja zyskała ogromną popularność i była wystawiana przez dwa lata. Muzeum postanowiło założyć stałą galerię. - Kozłówkę ogląda rocznie ćwierć miliona osób. Sto tysięcy odwiedza Galerię Socrealizmu. Jest to przede wszystkim ekspozycja dla ludzi młodych, którzy czasem nie wiedzą nawet co oznacza skrót PRL. Chcemy pokazać im kawałek historii Polski, którego nie da się wymazać - mówi Krzysztof Kornacki, dyrektor Muzeum Zamoyskich. W Warszawie od lat powstaje Muzeum Komunizmu SocLand. W 1999 r. Czesław Bielecki, Jacek Federowicz i Andrzej Wajda powołali fundację, która miała zaprojektować i prowadzić muzeum. Nadal nie jest znana data powstania muzeum i jego lokalizacja.

Ewa Skuta - POLSKA Dziennik Zachodni